اَلَّذ۪ينَ اِذَٓا اَصَابَتْهُمْ مُص۪يبَةٌۙ قَالُٓوا اِنَّا لِلّٰهِ وَاِنَّٓا اِلَيْهِ رَاجِعُونَۜ
ki, onların başına bir musibet gelince, “Doğrusu biz Allah’a aitiz ve muhakkak O’na döneceğiz!” derler.
Yukarıdaki ayet sıklıkla ayetin başı ve sonu arasındaki ilişki ve süreç ortadan kaldırılarak anlaşılıyor. Yani insanın başına musibet gelecek, ve bu musibet gelince insan kendisini teselli etmek amacıyla “biz Allah’a aitiz ve muhakkak O’na döneceğiz!” diyecek, ve musibetin sıkıntısını daha dayanılır hale getirmeye çalışacak…
Akla daha yatkın olan yorum ise şöyle görünüyor: “Allah’a aitiz ve muhakkak O’na döneceğiz” hükmü bizim sonucumuz olmalı. Yani başımıza gelen musibeti okuyacağız, onun terbiyesine, eğitimine gireceğiz ve bu süreç sonunda ulaştığımız sonucumuz “Doğrusu biz Allah’a aitiz ve muhakkak O’na döneceğiz!” olacak. Bizi (imanın) emniyetine ulaştıracak olan, işte bu süreçten geçmemizdir. Yoksa musibetin terbiyesine girmeden “biz Allah’a aitiz ve muhakkak O’na döneceğiz!” demek insana bir şey kazandırmıyor. Taklidi bir hüküm oluyor.
Ayetteki öz ifadenin anlaşılmasına yardımcı olabilecek bir iki örnek vermek gerekirse:
Mesela bir öğretmen diyor ki:
“ki, Onlar (Öğrenciler) x+y=5, x-y=1 denklem sistemini gördüklerinde, “çözüm x=3, y=2″ derler.”
Burada öğrencilerin bu sonuca ulaşmaları için sistemi çözmek zorunda oldukları aşikar. Sistemi çözmeden x=3, y=2 demelerinin, öğrencilerin o çözümü öğrenmeleri ve matematik eğitimleri açısından hiç bir anlamı yok. Hatta sadece doğru cevabı yazan öğrenciye öğretmen puan vermez. O cevaba nasıl ulaştıklarını sorar.
Bir başka örnek:
Bir izci lideri izcilerine diyor ki:
“ki, onlar (gerçek izciler) kendilerine yandaki gibi bir hazine haritası verildiğinde, “bu hazine ne kadar göz kamaştırıcı ve hayranlık uyandırıcı” derler.”
Burada izcilerin haritayı çözümleyerek, takip ederek, haritadaki bütün ayrıntıları analiz ederek hazineye ulaşmalarının gerekmesi ve izci liderinin izcilerin eğitimi için bunu hedef göstermek ve teşvik etmek istemesi yine aşikar.
Bir önceki ayette de şöyle diyor:
Bakara, 2:155
وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْاَمْوَالِ وَالْاَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِۜ وَبَشِّرِ الصَّابِر۪ينَۙ
Biz sizi biraz korku ve açlıkla, biraz mal, can ve ürün eksikliğiyle sınayacağız. Müjdele o sabredenleri!
Buradaki korku, açlık, musibet vs. hazine haritasını ifade ediyor. Sabretme, haritanın çözümlenmesi ve takip edilmesi için gerekli sabır. Müjde ise hazineye ulaşılması…
