Özet: Kâinatı şahit tutarak, kutsal metinlerin gerçekten bu evrenin Yaratıcısından olup olmadığını kontrol etmek gerekir. Eğer ikisi arasında bir çelişki görmezsek, o zaman kutsal kitabın bu evrenin Yaratıcısının Sözü olduğunu teyit edebiliriz. Bu süreç, kâinat-kitap-kâinat biçiminde birbirini tamamlar.
Kutsal metinler veya Allah’ın sözünü okumadan önce Yaratan’a sığınmalıyız. Bu, kendimizi önyargılarımızdan temizlememiz ve varlığımızı içten dışa arındırmamız gerektiği anlamına gelir. Allah tarafından indirilmiş herhangi bir kitap, Onun fiili konuşması biçiminde olan kâinatla uyum içinde olmalıdır. Allah’ın konuşmasının amacı, neden var olduğumuzu bize bildirmektir. Bizim sorumluluğumuz, yaratma eylemi ile kutsal metnin tutarlılığını kontrol etmektir. Bu tutarlılık karşılaştırmasını yaparken, bize bunu yapma yeteneğinin de bu evrenin Yaratıcısı tarafından verildiğini unutmamalıyız. Bu nedenle kutsal kitap, evrenin konuşması ve insani niteliklerimiz birlikte işlemelidir. Bu üç unsur arasında herhangi bir tutarsızlık olmamalıdır.
Allah hakkında esaslı bir anlayışa sahip olduğumuzda, ancak o zaman Onun konuşmasını doğru biçimde anlayabiliriz. Eğer Allah’ın kim olduğuna dair sahih bir yaklaşıma sahip değilsek, o zaman Kur’an’dan hakiki manalar çıkaramayız. Bu temellendirme yapılmadığında din, hiçbir araştırma ve sorgulamaya tabi tutulmadan onaylanmış bir kültürel kimlik olur.
“Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla.”
Neden Allah’ın adıyla?
- Çünkü O’nun özellikleri sürekli yenilenerek yaratılan kâinatta yansımaktadır.
- Bu yenilenme, kâinatın her an var edilmesiyle gerçekleşir.
Allah’ın Konuşması bize bu iddiayı sunar ve bu iddianın doğru olup olmadığını kontrol etmemizi ister. Her şey Allah’ın sıfatlarının tecellisi olarak mı var ediliyor? Örneğin, bir muzu ele alalım. Muzun varlığının ve özelliklerinin varlık kaynağı nedir? Muzun herhangi bir kısmı onun varlık kaynağı olabilir mi? Hayır. Muz, bütün kısımlarıyla birlikte tam burada ve şimdi var ediliyor. Yine mesela, bilgisayar ve parçalarına bakalım. Şarj cihazının kendisi mi bilgisayarı şarj ediyor? Hayır. Bilgisayarın tüm parçalarıyla birlikte şarj cihazı da Mühendis tarafından tasarlanmış ve bir araya getirilmiştir. Parçalar sadece bilgisayarın belli bir şekilde çalışmasına aracı olur. Dolayısıyla evrende gördüğümüz her şey, düzen de dahil olmak üzere, var edilmeye muhtaçtır ve hiçbir şey başka bir şeyin varlık kaynağı olma özelliğine sahip değildir. Evrendeki hiçbir şeyin bağımsız bir varlığı yoktur, her şey tamamen evrenin düzenine tabidir. Bundan dolayı düzen, ona varlık veren Birine aittir. Düzen kendine varlık veremez.
Bu nedenle bismillah demek, tüm evrenin düzenine varlık veren Allah’ın özelliklerinin varlıklardaki tezahürünü onaylamak ve Varlık Kaynağı olarak Onu tanımak demektir. Böylelikle bismillah muhatap olunan her varlığa örneğin, muza da Onun varlık verdiği anlamına gelir. Bir muza varlık veren, kâinatın tüm düzenine varlık verendir. Bir muzun varlığı evrenin tüm düzeninden bağımsız olamaz. Tek bir parçacık bile tüm evrenin geri kalanından bağımsız hareket edemez. Bir atomun varlığını açıklamak için onun varlığını tüm evren bağlamında açıklamak zorundayız.
Materyalistler varlığı biyoloji, matematik ve jeoloji gibi kısımlara ayırırlar. Fakat, aslında her şey iç içedir ve bir anda var edilir. Teorik olarak, tek bir varlığı kâinattan tamamen ayırıp bağımsız biçimde laboratuvarda incelemek mümkün değildir. Örneğin, eve elektrik gelebilmesi için bir elektrik santralının var olması şarttır. Evdeki elektrik düğmesi ışığın varlık nedeni değildir. Benzer şekilde, evrendeki her şey, tüm evrene varlık veren aynı Varlık Kaynağı tarafından var edilir. Mesela güneş sistemi, kendi kendine değil bütün evrende var edilen düzene uygun biçimde var ediliyor. Bu nedenle güneş sistemi, tüm kâinattan bağımsız biçimde düşünülemez.
Bismillah, bütün kâinat Varlık Kaynağının özelliklerinin yansıması sonucu var demektir.
- Muzun varlığını nasıl açıklarım? Varlık kaynağı, bismillah ile önerilenden başka bir şeye ait olabilir mi?
- Her şey, bütün kâinatı yaratan Birinin özelliklerinin yansıması biçiminde var oluyor.
- Bu Biri, benim ulaştığım sonuçtur ve O’na “Allah” diyorum.
Örneğin, Metin tek başına bir şey ifade etmez. Ama marangoz Metin dersem, belli özellikleri olan bir kişiden söz etmiş olurum. Özellikler burada kişiyi tanımlıyor. Benzer biçimde, kâinatta yansıyan tüm özellikler onun Varlık Kaynağı olan ve Allah diye adlandırılan bir varlığa aittir. Eğer özelliklerinin farkında olmazsak Allah adı bir şey ifade etmez. Bu özellikleri onaylamamız gerekir.
- Her şeyin, Varlık Kaynağını işaret eden bir kimliği vardır.
Hz. Âdem’in isimleri bilmesi ne demektir?
Bu, her insanın “Âdem” olduğu ve Allah’ın evrende tezahür eden farklı özelliklerini (Kur’an ifadesiyle “İsimlerini”) tanıyarak tasdik edebileceği özelliklerle var edilmiş olduğu anlamına gelir. Örneğin bir insan, muzu inceledikten sonra buna varlık verenin onun Merhametli Yaratanı ve Şekillendireni olduğu sonucuna varabilir. Bu kâinattaki tüm özellikler sanki varlığımıza üflenmiş gibidir. Bu özellikler potansiyel olarak içimizdedir, ancak onları kabiliyetlere dönüştürmek zorundayız. İnsan duyguları, Yaratıcısını tüm özellikleriyle tanıyabilir. İnsana evrende tezahür eden tüm özellikleri tasdik etme kriterleri verilmiştir. İnsan bu özelliğini kullanmak için kendini eğitmezse varlığının Kaynağından habersiz kalır ve varlığının derecesini bir hayvanın varlık seviyesine indirger. Dikkat! İnsani duygularımız ve istidatlarımız, evrenin Yaratıcısının özelliklerini tanımamız için bize verilmiştir.
Allah’ın isimleri, kâinatta yansıyan özelliklerini ifade eder.
Her varlık, onu Yapanın özelliklerini yansıtır. Yaratılıştaki her şey, var oluşlarının yenilenmesinin her anında, Yaratan’ın tecelli eden özelliklerinden başka bir şey değildir. İşte Varlık Kaynağımız, evrende ve bizde tecelli eden özellikler aracılığıyla O’nu tanıma yeteneğini bize böyle bahşetmiştir.
*Islam From Within Youtube kanalında yayınlanan “Quran-Universe Parallel Reading: Chapter Fatiha– Part 3–06/08/17” başlıklı videonun transkriptinin çevirisidir.
